اعتبار عقل و نقل در مکتب تفکیک

تفکیک، نظریّه ای معرفت شناختی در خصوص چگونگی فهم متون دینی است که در آن بر تمایز و جدایی سه روش معرفتی وحی، عقل و کشف تأکید می گردد. این مکتب که هدف خود را گرایش به معارف ناب و خالص دینی به دور از هر گونه التقاط و امتزاج معرّفی می کند، به منظور دست یابی به هدف خویش، اصولی را هم چون استناد شناخت دینی به قرآن و حدیث،عدم پذیرش فلسفه و عرفان، اتّکاء به ظاهر آیات و روایات و ردّ هر گونه تأویل، خودکفایی معرفت دینی و تقدّم وحی در اختلاف میان وحی و عقل فلسفی لازمه ی کار خود قرار داده است. تفکیکیان با تقسیم عقل به دو قسم دفائنی و ابزاری، تنها عقل دفائنی را که به لحاظ هستی شناسی، موجود مجرّد خارجی و قائم بالذّات و به لحاظ معرفت شناسی، نور بالذّات، ظاهر بالذّات و مُظهِرغیر و عین کشف و ظهور بوده است، دارای حجیّت دانسته اند که از نگاه آنان این عقل، نقشی اساسی در جهت وصول به معرفت حقیقی ایفاء می نماید. این دیدگاه برای عقل رایج در حوزه ی علوم، سهمی در شناخت قایل نشده و آن را هادم شریعت دانسته است و علّت آن را مبتنی بودن این عقل بر علم حصولی، خطاپذیری و اختلافی بودن آن گزارش داده است.اصحاب تفکیک، توسّل به قرآن و حدیث را مدار اصلی شناخت معارف الهی معرّفی کرده اند و در ضرورت استناد به اصل مورد نظر به ادلّه ای هم چون خالص بودن تعالیم معصومین (ع) و دور بودن آن از التقاط، خطاناپذیری علوم وحیانی، خودکفایی معرفت دینی، عدم اختلاف در معارف حقّه ی الهی، محدودیّت توان عقل ابزاری و ناتوانی آن از ادراک حقایق استناد جسته اند. واژگان کلیدی: اعتبار، عقل، نقل، حجیّت، مکتب تفکیک